Historia powstania parafii w Pogorzeli

Pogorzela to miejscowość leżąca w powiecie gostyńskim, w województwie wielkopolskim. Pierwsza pisemna wzmianka o Pogorzeli pochodzi z roku 1419.

Historia parafii na tym terenie sięga XII lub XIII wieku i jest związana z wsią Głuchów – oddalonej od Pogorzeli o 2 km, gdzie powstał pierwszy kościół. Do dziś zachowane wezwanie świętego Michała Archanioła należy do najstarszych nadawanych w kościołach do końca XIII wieku.

Wraz z powstaniem miasta przeniesiono stolicę parafii do Pogorzeli. Według tradycji miejscowej pierwszy kościół powstał z fundacji Przecława Pogorzelskiego herbu Grzymała biskupa wrocławskiego w roku 1341.

Od XIV wieku wśród pogranicznych parafii diecezji poznańskiej wymienia się m.in.: Pogorzelę i Głuchów. Pierwszy kościół murowany powstaje w Pogorzeli w II połowie XV wieku za sprawą rodu Pogorzelskich właścicieli dóbr.

Zmiany wyznań i odbudowa kościoła

W roku 1565 Stanisław Pogorzelski – właściciel Pogorzeli -przechodzi na luteranizm i przekazuje kościół swoim współwyznawcom, dla których w roku 1600 przebudowuje lub buduje nowy.

W roku 1608 budynek ponownie wraca na łono wiary katolickiej. W wyniku wielkiego pożaru miasta, który miał miejsce w roku 1774, budynek kościoła został całkowicie zniszczony.

Obecny kościół wzniesiony został w latach w 1778 – 85 z fundacji Rocha Zbijewskiego, kasztelana kaliskiego.

Architektura i wnętrze kościoła

Kościół późnobarokowy, na planie krzyża łacińskiego, trzynawowy, halowy, z transeptem, wieżą od strony zachodniej i zakrystią za prezbiterium od strony wschodniej.

Korpus czteroprzęsłowy, nawa główna szeroka, nawy boczne znacznie węższe, zredukowane do rzędów kaplic połączonych między sobą wąskimi i niskimi przejściami arkadowymi, przeprutymi w przyściennych filarach.

Transept o ramionach jednoprzęsłowych, poszerzony od zachodu o połączone z nim i z nawami bocznymi kwadratowe przedsionki, nad którymi na piętrze empory, otwarte arkadowo na kościół.

Prezbiterium krótkie, zamknięte wewnątrz apsydalnie.

Wyposażenie kościoła

Wewnątrz nawa główna otwarta do bocznych wysokimi półkolistymi arkadami filarowymi. Filary od strony nawy głównej zaokrąglone na narożnikach, opięte pilastrami parzystymi i pojedynczymi o kompozytowych kapitelach z dekoracją rokokowo-roślinną i inicjałami „R.Z.” Rocha Zbijewskiego.

Sklepienia w nawie głównej, transepcie i przedsionkach żaglaste. Wieża kościoła jest dwukondygnacyjna, zakończona hełmem z latarnią.

Dachy dwuspadowe, pokryte dachówką, nad wschodnim szczytem prezbiterium wieżyczka na sygnaturkę z latarnią.

Ołtarze i inne elementy wyposażenia

Warto zwrócić uwagę na ołtarz główny i aż 4 ołtarze boczne. Ołtarz główny, późnobarokowy, murowany, częściowo wykończony stiukiem, architektoniczny.

W polu głównym ołtarza, obraz olejny świętego Michała Archanioła według Guida Reniego oraz obraz Świętej Trójcy. Obrazy te można stosować przemiennie.

W prezbiterium na lewej ścianie płyta nagrobna Jadwigi z Kąkolewa Pogorzelskiej zmarłej 1588 roku, późnorenesansowa z piaskowca.

W kaplicy północnej ołtarz pod wezwaniem Świętego Krzyża oraz ołtarz Matki Bożej Pogorzelskiej, z cudownym obrazem Matki Bożej z dzieciątkiem. W kaplicy południowej: ołtarz Anioła Stróża oraz ołtarz Świętego Walentego.

Wyposażenie kościoła stanowią również drewniana chrzcielnica, zdobiona ambona z daszkiem oraz dwa rzędy drewnianych ławek całkowicie wymienionych w roku 2013. W północnej części świątyni znajduje się obszerna empora chórowa wraz z prospektem organowym.

Na ścianach zawieszone są stacje Drogi Krzyżowej w formie płaskorzeźb. Po prawej stronie ołtarza głównego od roku 2012 relikwiarium z relikwiami krwi świętego Jana Pawła II.

Parafia dzisiaj

Obecnie parafia należy do Dekanatu Koźmińskiego w Diecezji Kaliskiej. Kościół oraz wierni znajdują się pod opieką ks. kanonika Dariusza Bandosza.

Opracował: Krzysztof Rybka